Yazıda blokzinciri teknolojisinin başlangıcından ve gelişim sürecinde ortaya çıkan önemli kripto para birimlerinden bahsediliyor.
Buluş
Kripto para birimlerinin altında yatan teknoloji blok zinciridir. Bu sistem ile sanal ağdaki her istemcinin birbirine güvenmek zorunda kalmadan fikir birliğine varması sağlanır.
Blockchain teknolojisinin arkasındaki fikir, araştırmacı bilim adamları Stuart Haber ve Scott Stornetta'nın dijital belgelere zaman damgası basmak için bir hesaplama aracının bulmasıyla oluştu. Bu sayede işlemlerin gerçekleştiği tarih kaydı, hiç bir şekilde değiştirilemez bir nitelik kazandı.
Sistem, zaman damgalı belgeleri saklamak için kriptografik olarak güvenli bir blok zinciri kullanır. 1992'de Merkle ağaçları ekosistem içerisine dahil edildi ve birkaç belgenin tek bir blokta toplanması sağlandı. Böylece blok zincirlerinin kullanımı daha verimli hale getirilmiş oldu. Ancak bu teknolojinin kullanımı Bitcoin'in başlangıcından dört yıl önce, yani 2004 yılında sona erdi.
Merkle Ağacı veya Hash Değeri, kriptografi biliminde yaprak düğümleri veri bloğunun özet değerini, yaprak olmayan veri düğümü ise alt düğümlerinin özet değerini içerir. Bu dallanma yöntemi sayesinde büyük veri yapılarının hızlı ve güvenli bir şekilde doğrulanması sağlanır.
Yenilenebilir Çalışma Kanıtı
Bilgisayar bilimcisi ve kriptografi aktivisti Hal Thomas Finney, emeğin ispatını sağlayan RPoW teknolojisini, yani Yenilenebilir Çalışma Kanıtı adında geliştirdiği sistemi duyurdu. Bu sistem, değiştirilemeyen bilgi tabanlı iş kanıtı birimleri olarak çalıştırıldı ve sonrasında ise bu kripto birimlerinin kişiden kişiye aktarımının sağlandığı bir düzene kavuştu.
Çalışma kanıtı sayesinde dünyadaki tüm kullanıcıların varlığını gerçek zamanlı olarak doğrulamasını sağlayan kayıtlı token sahipliği yöntemi ile çifte harcama sorunu çözülmüş oldu. Özetle RPoW, blokzincir teknolojisi ve kripto paralar için öncü bir prototip olarak kabul edilir.
Bitcoin
2008 yılının sonlarına doğru Satoshi Nakamoto takma adını kullanan bir kişi veya grup tarafından, Bitcoin olarak adlandırılan ve merkezi olmayan bir eşler arası elektronik para sistemini tanıtan bir beyaz liste (white-paper) yayınlandı.
Bitcoin, iş kanıtı algoritması (proof of work - PoW)'na dayalı olarak çalışmakta ve bu sayede çift taraflı maliyetten korunarak işlemler izlenmekte ve doğrulamalar merkezi olmayan bir protokol ile sağlanmakta. Tüm bunların sürdürülebilirliği için iş kanıtı mekanizması kurulmuş ve madenciler tamamladıkları bloklar karşılığında ödül kazanmaktadır. Tamamlanan bloklardan elde edilen ödüllerin madencilere teslim edilmesi için diğer merkeziyetsiz düğümler tarafından bulunan bu bloğun doğrulanması gerekir.
Bitcoin madenciliği işlemini ilk olarak 3 Ocak 2009 tarihinde Satoshi Nakamoto gerçekleştirmiş ve oluşturulan blok sonrasında 50 bitcoin ödüle sahip olmuştur. Bitcoin'in ilk alımını ise 12 Ocak 2009 tarihinde Hal Finney gerçekleştirmiş ve Satoshi Nakamoto'dan 10 Bitcoin satın almıştır.
Ethereum
Bitcoin Magazine'in kurucu ortağı olan Vitalik Buterin ile birlikte bir yazılımcı, 2013 yılında, Bitcoin üzerinde merkeziyetsiz uygulamalar geliştirebilmek için bir betik diline sahip olması gerektiğini belirtti. Ancak Bitcoin topluluğu tarafından bu durum olumlu bir şekilde karşılanmadı. Sonrasında ise Vitalik, akıllı sözleşmeler (smart contracts) adı verilen bir komut dosyası işlevine sahip olan yeni bir blok zinciri tabanlı dağıtık bilgi işlem platformu Ethereum'u geliştirmeye başladı.
Akıllı sözleşmeler, Ethereum blok zinciri üzerinde dağıtılan ve yürütülen programlardır. İşlemler, önceden belirlenen koşullar karşılandığında tamamlanmaktadır. Sözleşmeler, belirli programlama dillerinde yazılabilir ve Ethereum Sanal Makinesi (EVM) olarak adlandırılan merkeziyetsiz aygıtların okuyup çalıştırabileceği bayt kodunda derlenir.
Geliştiriciler Ethereum blok zinciri içerisinde çalışan uygulamalar oluşturabilir ve yayınlayabilir. Bu uygulamalara genel olarak merkeziyetsiz uygulamalar (decentralized applications - DApp) adı verilir ve sosyal medya ağlarından finansal teknolojilere kadar halihazırda kullanılan pekçok uygulama mevcuttur. Küçük bir araştırma ile bu uygulamalara çabucak ulaşılabilir.
Ethereum ekosisteminin kripto para birimi Ether olarak adlandırılır. Ether, hesaplar arasında aktarılabilir ve akıllı sözleşme işlemlerinin gerçekleştirilmesi için yapılan hesaplama gücünün yakıt ücretini ödemek için kullanılabilir.
Bir başka konu ile yeniden görüşmek dileğiyle, sağlıcakla.